نیک تدبیر – حسابداری بهای تمام شده یا حسابداری صنعتی
منظور از حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده چیست؟
حسابداری صنعتی شاخه ای از علم و فن حسابداری است که وظیفه جمع آوری اطلاعات مربوط به عوامل هزینه و محاسبه بهای تمام شده محصولات و خدمات را بر عهده داشته، فعالیت حسابدار در این زمینه به گونه ای است که باید قیمت تمام شده هر واحد محصول را که در یک شرکت تولید می شود و یا بهای خدمات ارائه شده توسط آن را با تجزیه و تحلیل گزارشها و بررسی راههای تولید روشهای تقلیل بهای تمام شده تولیدات را تعیین و بیان نماید.
در دوره های کاردانی و یا کارشناسی رشته های حسابداری، در دانشگاه های مختلف از جمله دانشگاه دولتی، آزاد، پیام نور یا غیر انتفاعی، چیزی که آموزش داده می شود عموما به مباحث حسابداری مالی می پردازد. به این معنی که دانشجویان رشته حسابداری بیشتر از هر مبحث دیگری، در مورد مفاهیم حسابداری مالی، آموزش می بینند. البته علاوه بر آن و در حوزه حسابداری صنعتی و مدیریت مالی و قوانین مالیاتی نیز دروسی دارند که البته تعداد آنها نسبت به دروس حسابداری مالی، بسیار کمتر می باشد. به این ترتیب، دانشجویان پس از اتمام تحصیلات و در صورت تمایل می توانند در دورهای تخصصی حسابداری از جمله حسابداری صنعتی ( حسابداری بهای تمام شده ) ، حسابداری مدیریت و سایر شاخه های تخصصی حسابداری آموزش دیده و مهارت کسب نمایند.
دانشگاه های علمی کاربردی نیز از جمله مراکز آموزش حسابداری مالی در کشور می باشند و از آنجایی که نقش اصلی دانشگاه های جامع عملی کاربردی و دانشگاه های فنی و حرفه ای، آموزش و تربیت اشخاصی است که دارای مهارت های لازم جهت وارد شدن به بازار کار می باشد که بلافاصله پس از اتمام تحصیلات خود بتوانند برای خود کسب و کاری ایجاد کنند و یا به استخدام شرکت ها و یا سازمان ها درآیند، لذا دوره های آموزشی مشخصی تعریف شده است. در این دانشگاه ها، آموزش، بیشتر جنبه عملیاتی و کاربردی داشته و رشته ها و گرایش های تعریف شده در آنها دارای تنوع بیشتری می باشند. به عنوان مثال در دانشگاه فنی و حرفه ای برای رشته حسابداری در مقطع کاردانی در ۵ گرایش مختلف دانشجو جذب می شود که یکی از آن ها حسابداری مالی می باشد. سایر گرایش ها شامل حسابداری صنعتی، حسابداری مالیاتی، حسابداری دولتی و حسابرسی هستند.
همچنین در دانشگاه علمی کاربردی و در مقطع کارشناسی در ۸ رشته و گرایش، دانشجوی حسابداری پذیرفته می شود. در این دانشگاه علاوه بر آموزش دانشجویان در رشته حسابداری مالی ، در شاخه ها (رشته های) دیگر حسابداری از جمله حسابداری بانکی، حسابداری پروژه ها، حسابداری خدمات و آثار فرهنگی و هنری، حسابداری خدمات و تولیدات صنعتی، حسابداری خدمات و تولیدات کشاورزی، حسابداری دولتی و حسابداری مالیاتی دانشجو پذیرش می شود.
اهمیت حسابداری بهای تمام شده برای چیست؟
هر محصول قیمت تمام شده ای دارد و این قیمت در تعیین کارایی و میزان سودآوری شرکت موثر است. شخصی که به عنوان حسابدار صنعتی فعالیت می کند، وظیفه دارد تا این قیمت تمام شده را برای هر واحد محصول مشخص نماید. به همین دلیل است که این شاخه را حسابداری قیمت تمام شده نیز می نامند. در واقع حسابداری صنعتی یا حسابداری بهای تمام شده یک ابزار بسیار مهم در اختیار مدیریت می باشد تا مدیران را در برنامه ریزی، کنترل و نظارت و بررسی نتایج فعالیت ها، یاری نماید.مدیریت با استفاده از حسابداری صنعتی، بهای تمام شده تولیدات را محاسبه می کند و کنترل خود را بر روی هزینه های مواد، دستمزد و سایر هزینه های تولید اعمال می کند.مدیران اگر گزارشات دقیق و صحیحی از عوامل هزینه نداشته باشند در تصمیم گیری خود در جهت افزایش تولید یا سایر تصمیم گیریها و راه انجام تصمیمات خود با مشکل مواجه خواهند شد.
به عنوان مثال فرض کنید در صورتی که هدف تغییر نوع محصول تولید شده یا افزایش تولید باشد باید اطلاعات دقیقی از هزینه تولید وجود داشته باشد تا بتوان تصمیم گرفت که اگر ماشین آلات جدید خریداری شوند مقرون به صرفه است و یا ماشین آلات تعویض شوند و یا اینکه ماشین آلات اجاره گرفته شوند و یا بهتر است حقوق پرسنل افزایش داده شود و یا باید مقدار پرسنل را کاهش و یاافزایش داد و بسیاری از انواع تصمیمات مدیریت در موارد مشابه فوق الذکر مشروط بر اطلاعات حسابداری بهای تمام شده می باشد.
وظایف حسابداری بهای تمام شده ( صنعتی ) چیست؟
به طور کلی وظایف زیر را برای حسابداری صنعتی در نظر گرفته اند.
کاربرد حسابداری بهای تمام شده چیست؟
گاهی تصور می شود کاربرد حسابداری صنعتی و بهای تمام شده محدود به کارخانجات و صنایع تولیدی می باشد هرچند شاید مشهودترین کاربرد آن در این جهت باشد ولی سایر مؤسسات نیز از حسابداری بهای تمام شده بهره برده و از روشهای حسابداری بهای تمام شده در بانک ها، شرکت های بیمه، عمده فروشی ها، شرکت های حمل و نقل، شرکت های هواپیمایی، دانشگاه ها و بیمارستان ها در جهت کارایی بیشتر استفاده می گردد.
به عنوان مثال در یک بیمارستان کنترل هزینه ها و تعیین بهای تمام شده هزینه های بستری شدن و درمان یک بیمار، با استفاده از حسابداری بهای تمام شده صورت می پذیرد و مواد مصرفی، دستمزد پزشک و سایر هزینه های مرتبط شناسایی و ثبت کنترل می گردند تا بهای تمام شده مشخص شود. یا شرکتهای حمل و نقل سعی در محاسبه و تعیین هزینه حمل و تعیین بهای تمام شده حمل یک کیلو کالا و یک نفر مسافر را دارند.
آشنایی با مفاهیم، تعاریف و اصطلاحات موجود در گزارشات حسابداری صنعتی
در این بخش سعی می کنیم با مفاهیم، تعاریف و اصطلاحات گزارشات حسابداری صنعتی آشنا شوید.
منظور از هزینه یابی و دایره هزینه یابی چیست؟
هزینه یابی عبارت است از تعیین بهای تمام شده کالای ساخته شده و موجودی کالای در جریان ساخت. و منظور از دایره هزینه یابی دایره ای است که مسئولیت نگهداری اسناد و مدارک مرتبط با حسابداری عملیات تولیدی و غیرتولیدی را به عهده داشته و در ضمن وظیفه تجزیه و تحلیل کلیه هزینه های تولیدی، توزیع و فروش جهت ارائه و استفاده مدیریت را به عهده دارد. فعالیت های دایره هزینه یابی در ارتباط با گذشته، حال و آینده واحد اقتصادی می باشد.
کالای ساخته شده چیست؟
کالایی که با گذراندن مراحل تولید به شکل کامل ساخته شده است و در واقع فرآیند تولید را به شکل کامل طی نموده است را کالای ساخته شده می گویند.
کالای در جریان ساخت چیست؟
کالاهایی که در جریان مراحل تولید قرار گرفته اند ولیکن کامل نشده اند و بخشی از فرآیند تولید را طی نموده اند ولی ساخت آنها تمام نشده است را کالای در جریان ساخت گویند.
منظور از تولید چیست؟
هرگاه مواد اولیه با عبور از یک فرآیند ساخت تغییر شکل دهد و به یک کالای ساخته شده تبدیل شود اصطلاحاً می گویند تولید صورت پذیرفته است.به عنوان مثال اگر یک تکه چوب با گذشت از فرآیند برش و اتصال به میز و صندلی تبدیل شود این عمل تولید محسوب می گردد و یا فرآیند تبدیل چند ماده شیمیایی به رنگ تولید محسوب می شود. البته باید توجه داشت ممکن است کالای ساخته شده یک فرآیند تولید، مواد اولیه تولید دیگر محسوب گردد و در فرآیندی دیگر به یک کالای ساخته شده دیگر تبدیل شود. به عنوان مثال سنگ آهن که مواد اولیه ذوب آهن می باشد با طی مراحل تولید به ورق آهن و نبشی و اشکال مختلف تبدیل می شود و این کالای ساخته شده یعنی همان ورق آهن مواد اولیه ساخت و تولید میز فلزی، اجاق گاز و سایر موارد قرار خواهد گرفت.
به منظور کسب اطلاعات بیشتر به بخش استاندارد های حسابداری و استاندارد موجودی مواد و کالا مراجعه نمایید.
حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده
